Dziś trochę nieajurwedyjsko, bardziej swojsko, lokalnie. Bo ziołolecznictwo istniało i istnieje na obszarze całego globu, wszak wszędzie są zioła posiadające właściwości lecznicze. Jednym z takich ziół jest mniszek lekarski zwany także dmuchawcem lub mleczem, choć mlecz to zupełnie inna roślina.
Maj to czas mniszkowych żniw. Różne pożyteczne rzeczy możemy robić ze złotych kwiatów, choć wyjątkowe właściwości posiada cała roślina.
Właściwości lecznicze mniszka
Mniszek lekarski to istna złocista apteka, wśród najważniejszych właściwości prozdrowotnych tej rośliny należy wymienić:
- Działanie przeciwcukrzycowe. W mniszku występuje inulina – wyjątkowy wielocukier występujący między innymi w mniszku i cykorii, który wspomaga gospodarkę węglowodanową i spowalnia wchłanianie cukru.
- Wspomaganie trawienia. Preparaty z mniszka powodują zwiększenie wydzielania soków żołądkowych a także żółci, zapobiegając jednocześnie jej zastojom. Dlatego mniszek sprawdza się w chorobach wątroby, stanach niedoboru soków żołądkowych, zapobiega także kamicy żółciowej.
- Działanie moczopędne. Właściwości moczopędne mniszka wykorzystywane są przy leczeniu obrzęków, zaburzeń pracy nerek, oczyszczaniu organizmu z toksyn. Wspomagająco preparaty mniszkowe można stosować w leczeniu dny moczanowej.
- Wzmacnianie odporności.
- Leczenie chorób skóry. Mleczko mniszka pomaga pozbyć się kurzajek, brzydkich wyprysków i brodawek, choć jego działanie jest słabsze od mleczka glistnika jaskółczego ziela.
- Wsparcie dla jajników i regulacja cyklu.
- Pomoc przy odchudzaniu.
Syrop czy winko?
Do wytwarzania preparatów leczniczych zielarze wykorzystują wszystkie części rośliny, nawet korzeń, ale w domowej aptece wystarczy nam syrop z kwiatów. Ma on działanie przeciwkaszlowe, wzmacniające, a także oczyszcza organizm, redukując nawet nieznacznie złogi zalegające w żyłach i tętnicach. Syrop z mniszka zawiera minerały (żelazo, potas, magnez) i witaminy (nawet niewielkie ilości witaminy D). Znajdziemy w nim także wspomnianą już inulinę oraz asparginę (działanie przeciwmiażdżycowe), triterpeny – cudownie działające na skórę; przeciwzapalne i przeciwutleniające flawonidy oraz garbniki, które działają przeciwbakteryjnie. Syrop z mniszka jest więc lekarstwem wielofunkcyjnym, działającym dla dobra wątroby i woreczka żółciowego, dróg oddechowych, skóry, układu moczowego, jajników, układu odpornościowego. Stosowany zewnętrznie przyspiesza gojenie się ran. Syrop taki ma jednak jedną wadę – zawiera całe mnóstwo cukru, nie może więc być polecany cukrzykom. Zamiast syropu można jednak przygotować “winko” mniszkowe, z niewielką ilością cukru, z substytutem cukru (ksylitol, erytrytol) lub zupełnie bez cukru.
Przepis na syrop
Zanim przystąpimy do produkcji syropu, musimy zdobyć kwiaty. Zbieramy je tuż przed lub tuż po południu, w słoneczny dzień. Kwiaty powinny być otwarte i rozgrzane słońcem. Po powrocie z kwiatobrania, pozostawiamy kwiaty na godzinę, pozwalając owadom na ich opuszczenie. Następnie zalewamy kwiaty wodą i odstawiamy w chłodne, zacienione miejsce na 12-24 godziny. Potem zagotowujemy i gotujemy około kwadransa. Zdejmujemy z ognia i odstawiamy na kolejne 12-24 godziny, potem odcedzamy kwiaty. Zagotowujemy wodę z kwiatów dodając cukier i cytryny. Gotujemy do chwili uzyskania pożądanej konsystencji – syropu lub płynnego miodu. Studzimy, przelewamy do słoiczków i voila! A oto proporcje (mniej więcej):
1 część kwiatów na 1 część wody i 1 część cukru (np. litr kwiatów, litr wody i kilo cukru). Cytryna nie jest dodatkiem niezbędnym, ale poprawia smak. Dodajemy według woli: jedną, dwie lub więcej, obrane ze skórki i pokrojone w plastry.
Przepis na winko
Postępujemy podobnie, jak przy przygotowaniu syropu, ale nie dodajemy cukru. Przelewamy “wodę mniszkową” do słoiczków, gdy jeszcze jest gorąca i mocno zakręcamy. Można poddać dodatkowo pasteryzacji, ale nie jest to konieczne. Żeby poprawić smak możemy dodać nieco cukru lub innej substancji słodzącej. Oprócz “winka” z mniszka można zrobić także wino, ale przepisu na nie nie znam. Myślę, że postępuje się w tym przypadku podobnie jak przy produkcji wina z owoców – potrzebny będzie cukier i drożdże.
Nalewka z mniszka
Kwiaty mniszka (25-35 sztuk bez zielonych szypułek) wkładamy do słoja i zalewamy wódką. odstawiamy w ciemne miejsce na co najmniej tydzień, ale nie dłużej niż 10 dni. Przecedzamy i przelewamy do butelek. Można dosłodzić miodem, najlepiej mniszkowym.
Miód mniszkowy
Tym razem musimy skorzystać z pracy pszczół. Bardzo sprytne to owady i wiedzą, co dobre, dlatego nektar zbierany z kwiatów mniszka wykorzystują do sobie tylko znanych celów. Dlatego miód z mniszka jest prawdziwym rarytasem, jest też z reguły dużo droższy niż inne miody, ale naprawdę wart każdej ceny. Oprócz wszystkich wymienionych właściwości mniszka łagodzi bóle reumatyczne, leczy anemię no i posiada wszystkie magiczne właściwości miodu. Jednak, podobnie jak syrop, zawiera całą górę cukrów, więc nie każdy może go jeść. Wtedy sięgamy po “winko” mniszkowe bez cukrowe.
Produkty z mniszka – przeciwwskazania
Herbatek, naparów, nalewek, winek i syropów z mniszka muszą unikać ludzie cierpiący na nadkwasotę i chorobę wrzodową żołądka lub dwunastnicy. Mogą natomiast korzystać (w rozsądnym zakresie) z niewielkich ilości miodu mniszkowego.
